پرستاری از کودک معلول ذهنی در منزل نیاز به شناخت دقیق این بیماری، آشنایی با علائم و ویژگی ها و انواع آن دارد. همچنین بهتر است اطلاعاتی در مورد علل ایجاد این بیماری، روش های تشخیص آن و در پایان راهنمایی جهت پرستاری از این کودکان داشته باشید.
پرستاری از این نوع کودکان و کودکانی که دچار مشکلات خاص و بیماری هایی نظیر اوتیسم هستند نیز از شرایط ویژه ای برخوردار است؛ که باید حین استخدام مربی کودک در منزل و یا پرستار برای آن ها نهایت دقت را لحاظ کرد تا فردی قابل اعتماد، مهربان و دارای صبر و حوصله استخدام شود.
پرستاری از کودک
معلولیت ذهنی در کودکان چیست؟
کم توانی ذهنی یا عقب ماندگی ذهنی نوعی اختلال است که با عملکرد هوشی پایین تر از حد طبیعی مشخص می گردد. و همچنین رفتارها یا مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره که آن هم با حد میانگین جامعه سنجیده می‌شود.
در طول زندگی بشر این نوع افراد که از لحاظ فعالیت های ذهنی در حد طبیعی نبوده اند؛ وجود داشته است. و وظیفه اطرافیان آن ها، برخورد و نحوه درست مراقبت از کودک دارای معلولیت ذهنی در منزل است.
پرستاری از کودک معلول ذهنی در منزل با شناخت ویژگی آن ها
این کودکان ویژگی های منحصربفردی دارند که بهتر است با آن ها آشنا شوید:
- عدم توانایی و استعداد لازم در یادگیری و آموزش
- عدم سازگاری و تطابق در محیط و شرایط
- عدم درک درست از امور روزمره زندگی
- دارای بهره هوشی کمتر از ۷۰
- دارای حافظه کوتاه مدت ضعیف
- سرعت یادگیری کند
- عدم تمرکز طولانی مدت روی یک مسئله
- بی اعتماد نسبت به توانایی های خود
- بی علاقگی در امور و یادگیری
- دارای استقلال در انجام کارهای روزانه خود
- عدم کنترل احساسات و هیجانات
- بروز احساسات همراه با خشم
- ضعیف در برقراری ارتباط و روابط اجتماعی
- عدم استفاده و به کارگیری از مهارت های جدید
- نیازمند کمک، حمایت و آموزش
پرستاری از کودک معلول
علل ایجاد بیماری معلولیت ذهنی در کودکان (پرستاری از کودک معلول ذهنی)
- ژنتیک که بیش از ۳۰ درصد عقب ماندگی های ذهنی را تشکیل می دهد. این کودکان مشکلاتی نظیر سندروم داون و سندروم x دارند. زوج هایی که در خانواده خود افرادی مبتلا به این بیماری را دارند باید قبل از بارداری آزمایشات مربوط به ژنتیک را انجام دهند. تست‌های اولتراسوند و آمنیوسنتز در حین بارداری در تشخیص چنین مواردی بسیار تاثیرگذار خواهند بود.
- آسیب دیدن سر که باعث التهاب مغز شود مشکلات ذهنی برای کودک ایجاد می کند.
- عفونت هایی مانند مننژیت، سیاه سرفه و سرخک در نوزادی می تواند منجر به معلولیت ذهنی در کودک شود.
- عفونت های مغزی
- غرق شدن
- سوء تغذیه
- مواد سمی نظیر جیوه، سرب و کادمیم
- بیماری های مادرزادی که باعث اختلال در رشد مغز کودک شود.
- مصرف مواد مخدر و الکل در زنان باردار روی مغز جنین تاثیراتی خواهد گذاشت که احتمال ابتلای نوزاد به نوزاد کم توان مغزی را افزایش خواهد داد.
- سوء تغذیه و بیماری های عفونی در زنان باردار نیز می تواند از عوامل ایجاد این بیماری در نوزاد شود.
- مشکلاتی در حین زایمان مانند نرسیدن اکسیژن یا نارس به دنیا آمدن نوزاد
شناخت انواع معلولیت های ذهنی
معلولیت ذهنی در کودکان انواع مختلف و در ۴ سطح دارد. ابتدا در مورد سطح های این بیماری که حاکی از درصد خفیف یا شدید بودن آن را دارد، مطالعه فرمایید و در گام بعد با انواع این بیماری آشنا شوید تا شما را در حین مراقبت از این کودکان آگاه تر سازد.
سطوح بیماری معلولیت ذهنی کودکان
خفیف
کسب مراحل رشد و مهارت ها کندتر می شود. این نوع کودکان می توانند با دریافت حمایت و کمک اندکی از والدین، پرستار و یا اطرافیان خود به زندگی روزمره خود ادامه دهند.
متوسط
این گروه نیاز به کمک بیشتری از سوی اطرافیان دارند تا بتوانند از پس کارهای روزمره خود برآیند. با آموزش و کمک از سوی والدین یا پرستار می توانند از خودشان مراقبت و امنیت خود را حفظ کنند.
شدید، قوی
برای انجام کارهای روزمره خود حتما به یک پرستار و یا کسی که دائما همراه او باشد نیاز دارند. این کودکان نمی توانند خوب حرف بزنند و مهارت ارتباطی خوبی نیز ندارند.
عمیق
این کودکان کاملا وابسته هستند و به شدت نیاز به نظارت و کنترل دارند.
انواع معلولیت ذهنی در کودکان
چون مهم ترین عامل قابل بررسی در بیماری معلولیت ذهنی هوش است؛ بنابراین بهتر است اطلاعاتی در مورد اعداد و ارقام مربوط به ضریب هوشی داشته باشیم. براساس معیارهای سنجش هوش، هوش متوسط برابر با ۱۰۰ است. از این رو:
هوش بین ۸۵ تا ۱۰۰ : دارای هوش متوسط رو به پایین
هوش بین ۷۰ تا ۸۴ : مرز بین عقب‌ماندگی ذهنی و حد متوسط (پایین)
هوش کمتر از ۷۰ : دارای معلولیت ذهنی
و در نتیجه :
طبق تحقیقات انجام شده میزان هوش کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی:
عقب‌ماندگی ذهنی خفیف با بهره‌هوشی ۵۵- ۵۰ تا ۷۰، عقب‌ماندگی ذهنی متوسط با بهره‌هوشی ۴۰-۳۵ تا ۵۵-۵۰، عقب‌ماندگی ذهنی شدید با بهره‌هوشی ۲۵-۲۰ تا ۴۰-۳۵و عقب‌ماندگی ذهنی عمیق با بهرهوشی کمتر از ۲۵- ۲۰.
سندروم داون
کودکان مبتلا به سندروم داون به جای ۲ کروموزوم ۲۱، ۳ عدد کروموزوم ۲۱ دارند. در ۹۵ درصد موارد سن بالای مادر و در ۵ درصد موارد جابه‌جایی کروموزومی باعث این سندروم می‌شود. هوش این کودکان بین ۴۰ تا ۵۰ است.
این کودکان افرادی آرام، مهربان، بانشاط و علاقه مند به موسیقی هستند. چهره هایشان مانند هم بوده اما علائم این سندروم در هر کودک متفاوت است. سرعت یادگیری این کودکان نسبت به دیگران کندتر است اما تمام آن ها دارای عقب ماندگی ذهنی خفیف تا متوسط دارند.
کرتینیسم (کم‌کاری غده تیروئید)
این غده اگر در شرایط کم‌کاری قرار گیرد باعث جلوگیری از رشد اندام‌های بدن می‌شود. علائم این کودکان: قد کوتاه، پوست خشک، خستگی و خواب‌آلودگی، مشکلات قلبی، اختلال در یادگیری و رشد هوشی، شکم بزرگ، زبان درشت، صدای خشن و کلفت، گردن کوتاه و پهن است.
اختلال فنیل‌کتونوریا
این بیماری یک بیماری متابولیک ارثی است. به علت نبود آنزیمی که باعث سوخت‌وساز فنیل‌آلانین می شود؛ این آنزیم در بدن افزایش یافته و باعث آسیب به سیستم عصبی می شود. این کودکان از لحاظ رشد عمومی و جسمانی مشکلی ندارند حتی بسیار زیبا و سالم به‌نظر می‌رسند (بیشتر آنها دارای موهای بور و روشن هستند) اما ذهن آن هاست که دچار معلولیت می شود.
این کودکان دارای حرکات عجیب و غریب و پرجنب و جوش هستند. مشکل در گفتار دارند. بهره‌هوشی آنها از ۵۰ تا ۷۰ است. این کودکان باید زیرنظر متخصصان قرار گیرند و رژیم غذای بدون فنیل‌آلانین دریافت کنند، این رویه درمانی باعث از بین رفتن علائم می‌شود.
اختلالات ارتباطی
اگر کودک شما مشکل در بیان گفتار و همچنین مشکل در فهم گفتار دیگران داشته باشد می‌توان گفت به احتمال زیاد دارای اختلال ارتباطی است.
انواع اختلالات زبانی : اختلال زبان در بیان، اختلال زبان در بیان و زبان در فهم، اختلال واج شناسی و همچنین لکنت زبان
اختلالات رفتاری
به رفتارهایی که باعث نقض حقوق دیگران، بی‌توجهی به دیگران، آسیب به کودکان، لجبازی و حتی ایجاد مشکلات تحصیلی و یادگیری می‌شود اختلالات رفتاری می گویند. کودکان به‌صورت معمول بین ۲ تا ۲/۵ سالگی و ۶ تا ۶/۵ سالگی یک دوره منفی‌نگری دارند. اما زمانی که این دوره بیشتر از سن‌های بیان‌شده باشد می‌تواند ریشه در اختلالات رفتاری داشته باشد. اختلالات رفتاری براساس علائم و ویژگی‌هایی که دارند به چند دسته تقسیم می‌شوند:
کم توجهی، سلوک (نادیده گرفتن حقوق دیگران و قواعد اجتماعی) اختلال یادگیری، اختلال در خواندن،نوشتن و حساب کردن
شناسایی علائم این بیماری در کودکان معلول ذهنی
پرستاری از کودک معلول در منزل
- سختی در بیان و گفتار
- سرعت کند در یادگیری
- حافظه ضعیف
- هوش ضعیف
- عملکرد ضعیف
- عدم توانایی در لباس پوشیدن
- پرخاشگری
- استرس و افسردگی
- احتمال آسیب رساندن به خود
- وابستگی
- و …
با شناسایی این علائم حتما پرستاری از کودک دارای معلولیت ذهنی در منزل بایستی در مسیری قرار گیرد که کم ترین اضطراب را به کودک وارد ساخته و زندگی او را به زندگی پر از آرامش و شادی تبدیل کرد.
و اما به تمام این نکات و موارد مهم در مورد کودکان دارای معلولیت ذهنی آگاهی پیدا کردیم تا بتوانیم به بهترین و شایسته ترین روش ممکن از این کودکان پرستاری کنیم.
پرستار کودک معلول در منزل
این کودکان، کودکانی خاص با ویژگی ها و نیازهای خاصی هستند که بهتر است والدین ابتدا آموزش های لازم در نحوه برخورد با آن ها را یاد گیرند تا در ارتباط با آن ها دچار بروز مشکلاتی برای خود و کودک نشوند.
از طرفی با توجه به شرایط زندگی، کار و شغل والدین، ممکن است آن ها برای راحتی و آسایش فرزند خود به دنبال استخدام پرستار و مربی برای کودک خود باشند.
قبل از راهنمایی برای پیدا کردن یک پرستار و نگهداری از کودک باسابقه و مهربان بهتر است آخرین نکته مهم این مطلب را تا پایان مطالعه فرمایید:
مربی کودک در منزل
راهنمای پرستاری از کودک معلول ذهنی در منزل
اولین نکته ای که باید آن را درک کنید این است: این کودکان دیوانه یا جن زده نیستند. آن ها فقط بیمار هستند و با بیماران باید با مهربانی، ظرافت و دقت رفتار کرد.
به مشکلات تغذیه ای این کودکان دقت داشته باشید. ممکن است آن ها دارای مشکلاتی از قبیل کم آبی بدن، یبوست، کم خونی، آلرژی غذایی، عدم تحمل غذایی و … باشند. حتما در خصوص نحوه تغذیه و رژیم غذایی او و همچنین نحوه استفاده داروها با پزشک متخصص کودک مشورت و همان دستورالعمل ها را رعایت کنید.
مربی کودک معلول ذهنی در منزل
رعایت بهداشت فردی این کودکان ممکن است پرستار را کمی سردرگم و ناراحت کند. برای پیشگیری از این وضع زمان مناسبی را برای حمام کردن کودک دارای معلولیت ذهنی انتخاب کنید. هنگامی که کودک آرام و مطیع است می توانید شروع کنید. از قبل تمام وسایل مورد نیاز برای حمام کردن وی را آماده کنید.
در برخورد با این کودکان طوری رفتار کنید که اعتماد به نفسشان را بالا ببرند. به آن ها آموزش دهید تا کارهای روزمره خود را انجام دهند. همان طور که می دانید این کودکان نسبت به کودکان عادی کند حرکت می کنند و به کندی یاد می گیرند؛ پس صبور باشید.
اگر قصد دارید ارتباط کلامی خوبی با آن ها داشته باشید آرام و مهربان صحبت کنید و همچنین از کلمات و جملات ساده و روان استفاده کنید.
می دانیم که پرستاری از کودک معلول ذهنی در منزل کار دشواری است اما با صبر و شکیبایی پرستاران مهربان همه چیز به خوبی انجام خواهد شد. به کودک حس استقلال را انتقال دهید. یک مثال ساده: بگذارید خودش طرح و رنگ لباسش را انتخاب کند، خودش شروع به پوشیدن آن ها کند.
کلام اخر درباره پرستاری از کودک دارای معلولیت ذهنی در منزل
به عنوان یک پرستار کاردان، وضعیت خواب کودک را به بهترین حالت ممکن تبدیل کنید. برای داشتن یک کودک مبتلا به کم توانی ذهنی اما بانشاط باید ساعات خواب او را بدین شکل تغییر دهید: در طول روز او را تشویق به بازی و ورزش کنید، او را سرگرم کرده و مواد خوراکی که خواب آلودگی می آورد را به خورد آن ها ندهید تا هنگام شب به موقع و با راحتی بخوابند تا صبح پرنشاطی را برای آغاز یک روز شاد شروع کنند.
خدمات پرستاری
اگر با توجه به شرایط زندگی نیاز به پرستاری مجرب و کارآزموده جهت پرستاری از کودک معلول ذهنی در منزل خود را دارید می توانید از دفاتر و مراکز خدمات پرستاری در منزل کمک بگیرید.
یکی از این مراکز، مرکز خدمات پرستاری هیراد که دارای چندین شعبه در تهران است آماده ارائه خدمات و تجهیزات پزشکی و پرستاری به افراد ( شبانه روزی، تمام وقت و پاره وقت) می باشد. کافیست با نصب اپلیکیشن هیراد یا تماس با شعب این مرکز درخواست خود را ثبت کنید تا در اسرع وقت نسبت با آن اقدامات لازم انجام گردد.
