پرستاری از بیمار قطع نخاع کار دشواری است. از این رو مراقبت و پرستاری از بیماران نیازمند علم و توانایی در خصوص انواع عوارض آن، تشخیص و نوع درمان است.
به همین دلیل مرکز خدمات پرستاری هیراد این امکان را به وجود آورده تا پرستاران باسابقه از بیماران مبتلا به آسیب نخاعی مراقبت کنند.
شما می توانید به وسیله تماس با مشاوران این مرکز و قرار دادن اطلاعات کامل از وضعیت بیمار مناسب ترین پرستار را برگزینید.
همچنین اپلیکیشن هیراد نیز یکی دیگر از راه های ارتباطی بین افراد و مرکز خدمات پرستاری در منزل هیراد است که تنها با گذاشتن سفارش در کمتر از ۲۴ ساعت مشاوران تماس خواهند گرفت.
در ادامه قصد داریم ابتدا شما را با این بیماری، علل، علائم، تشخیص و در نهایت چگونگی مراقبت و پرستاری از بیمار قطع نخاع آشنا کنیم.
صدمه نخاعی چیست؟
نگهداری از بیمار قطع نخاع
این بیماران به دلیل ناتوانی حسی و حرکتی نوع زندگی متفاوتی خواهند داشت. همچنین از اعتماد به نفس کمتری نیز برخوردارند.
علائم فرد در آسیب نخاعی
آسیب نخاعی با توجه به اینکه در کدام قسمت ایجاد می شود عوارض متفاوتی خواهد داشت.
توانایی کنترل اندام ها پس از آسیب نخاعی به عوامل ۱- محلی که در طناب نخاعی دچار آسیب شده و ۲- شدت آسیبی که وارد شده است؛ بستگی دارد.
- از دست دادن قدرت حرکت در هر یک از اندام ها
- عدم احساس گرما، سرما و لمس و یا تغییر در این حواس
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- گرفتگی عضلات
- تغییرات در عملکرد جنسی
- درد و یا احساس خستگی شدید ناشی از آسیب به الیاف عصبی در نخاع
- اختلال در تنفس
- سرفه شدید
- درد و یا فشار شدید در پشت، کمر، سر و یا گردن
- حالات ضعف، ناهماهنگی و یا فلجی در هر بخشی از بدن
- گزگز شدن دست و پا
- عدم تعادل در پیاده روی
- درد غیرمتعارف در ناحیه گردن و کمر
- ایجاد تودهها و برآمدگیهای غیرطبیعی در سر یا ستون فقرات
- احساس غیرعادی در قفسه سینه مانند بسته بودن، درد و فشار در آن ناحیه
علل شایع در مبتلا شدن به آسیب نخاعی
با توجه به علل آسیب در نخاع و دستور پزشک بیمار، پرستاری از بیمار قطع نخاع می بایست به روشی صحیح صورت پذیرد. در ادامه به پیشنهادهایی جهت مراقبت روانی و جسمانی این بیماران اشاره خواهیم کرد.
اما بعد از شناخت مختصری از آسیب نخاعی می رسیم به عللی که موجب این صدمه در بدن انسان می شود:
- تصادفات
- سقوط از ارتفاع و یا گاهی سرخوردن و اتفاقاتی از این قبیل
- اعمال خشونت و درگیری
- الکل
- برخی بیماری ها مانند سرطان، آرتریت، پوکی استخوان و التهاب نخاعی
- خطرات بالقوه
- کهولت سن
- اختلالات استخوانی و یا مفصلی در بدن
- آسیبهای ورزشی مانند ورزشهای پربرخورد، شنا و غواصی در آبهای کمعمق
پرستاری از بیمار قطع نخاع و مراقبت هایی که ممکن است بیمار نیاز داشته باشد:
مراقبت از پوست بیمار دچار آسیب نخاعی
یکی از مشکلاتی که در اغلب بیماران قطع نخاعی پیش می آید ابتلا به زخم بستر می باشد. علت بروز زخم بستر در این بیماران عدم توانایی در حركت دادن لگن و اندام تحتانی و وارد شدن فشار به آن است.
جهت پیشگیری از زخم بستر، جا به جا كردن مكرر بیمار در بستر و یا استفاده از تشك های مخصوص طبی به نام تشك مواج بسیار مهم می باشد.
مراقبت از دستگاه ادراری بیمار قطع نخاع
در بیماران قطع نخاعی که کنترل ادرار ندارند از سوند استفاده می شود. در پرستاری از بیمار قطع نخاع چگونگی سوندگذاری بسیار اهمیت دارد. پرستار می بایست به درستی و با دقت این کار را انجام دهد تا آسیبی به بیمار وارد نشود.
مراقبت از بیمار در هنگام دفع
بیمارانی که کنترل مدفوع خود را ندارند به پرستاری نیازمند هستند تا با آموزش آن ها بتوانند روی دفع خود کنترل داشته باشند.
مراقبت از مفاصل
خشک شدن مفاصل در پرستاری از بیمار قطع نخاع یکی از چالش هایی است که پرستاری از بیمار ممکن است با آن رو به رو شود.
پرستار می بایست چندین مرتبه در شبانه روز تمام مفاصل اندام های فلج شده را حركت دهد تا از خشك شدن آن ها جلوگیری شود. اصولا این کار توسط یک فیزیوتراپ انجام می گردد.
پرستاری از بیمار قطع نخاع جهت جلوگیری از تجمع خون در عروق پاها
در پیشگیری از این مشکل می توان از جوراب های کشی فشاردهنده استفاده کرد. همچنین در مواردی بستن شکم بند، باندهای فشاری، لباس های کشبافت کمک شایانی می کند.
بیمار نمی بایست برای زمان های طولانی به شکل ایستاده باشد چرا که تجمع خون در عروق اندام های تحتانی موجب فشار بر کف پای او می شود.
مراقبت هایی جهت پیشگیری از افتادگی پا
پاهای بیمار جهت جلوگیری از دفورمه شدن می بایست به صورت صاف روی زمین قرار گیرد.
در صورتی که به صورت طاق باز روی تختخواب می خوابد از یک بالش یا آتل استفاده کند. در این صورت کف پا نسبت به ساق در یک زاویه قائم قرار خواهد گرفت.
تمرینات ورزشی مربوط به مچ پا فراموش نشود.
چنانچه خود بیمار قادر به انجام تمرینات ورزشی نیست پرستار موظف است این کار را خود او برای بیمار انجام دهد.
پرستاری از بیمار قطع نخاع جهت پیشگیری از چرخش مفاصل ران به خارج
چرخش خارجی مفاصل ران ممکن است در اکثر بیماران آسیب نخاعی که مدت زمان طولانی در بستر هستند؛ وجود داشته باشد.
با توجه به حالت کاسه ای مفاصل ران هنگامی که بیمار به پشت می خوابد ممکن است در معرض این مشکل قرار گیرد.
با استفاده از یک ملحفه یا پتوی رول شده از خار ایلیوم تا وسط استخوان ران می توان جلوی این دفورمی را گرفت.
مراقبت هایی جهت پیشگیری از یبوست
به علت کم تحرکی و یا عدم تحرک بیماران قطع نخاع امکان بروز یبوست در آن ها خواهد بود.
یبوست فرد بیمار به رژيم غذایی وی مرتبط است.
رژیم غذایی بیمار می بایست شامل مواد غذایی دارای فیبر باشد. مانند میوه، سبزیجات و همچنین سبوس
روزانه بین ۲ تا ۳ لیتر آب و مایعات مصرف شود.
مصرف روزانه آب انجیر و یا آب آلو نیم ساعت پس از صرف غذا جهت جلوگیری از یبوست مفید خواهد بود.
مواد روان کننده و افزايش دهنده حجم، محرك هاي ملايم و شياف ها را مي توان جهت تحريك دفع و پيشگيري از يبوست توصيه كرد.
پیشنهادهایی جهت مراقبت پرستاری در آسیب نخاعی که باعث آرامش بیمار شود:
- فراهم کردن محیطی آرام، بدون استرس و مطمئن برای بیمار
- گوش کردن به صحبت های بیمار و رفتار صادقانه با آن ها
- محرمانه بودن حرف ها و اعمال شخصی بیمار
- بررسی نوع رفتار بیمار با اطرافیان و شناسایی نقاط قوت و ضعف او
- برگزاری کلاس آموزشی برای خانواده بیمار جهت برخورد مناسب با او
- آگاهی پرستار از میزان تاثیر آسیب بر روی احساسات بیمار
- تهیه و تنظیم اهداف به صورت کاملا واقع بینانه
- تشویق بیمار به مشارکت در درمان
- و غیره
انواع توان بخشی ها در پرستاری از بیمار قطع نخاع
- استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچر، واکر و بریسهای پا
- استفاده از ابزار کمکی و تطبیقی برای ایجاد ارتباط
- کاردرمانی هایی که بر تواناییهای حرکتی کوچک تمرکز دارد.
- روشهایی برای نظافت و مدیریت مثانه و روده بیمار
- روشهای مقابله با اسپاسم و دردهای عضلانی در بیمار
- روشهای بازسازی مانند ورزش و رژیم غذایی سالم
- تحریک الکتریکی برای کمک به بازسازی عملکردهای عصبی عضلانی و عملکردهای حسی یا آناتومیک (مانند مثانه، روده یا عملکردهای تنفسی)
تست های تشخیصی
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن (CT- SCAN)
از این دو طریق می توان به میزان صدمه به نخاع و مهره ها را شناسایی کرد.
انواع درمان
وسایل نگهدا ری از بیمار قطع نخاع
- ناحیه آسیب دیده ستون فقرات می بایست بی حرکت باشد تا شانس آسیب و تحریک بیشتر آن کاهش یابد.
- بیمار در وضعیت طاق باز قرار داده شود تا از خمیدگی یا جابجایی ستون فقرات پیشگیری گردد.
- تحریکات پوستی در محل آسیب دیده مانند محل بستن گردن بند بیمار چک شود.
- کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب موضع صدمه، تجویز گردد:
متیل پردنیزولون (methylprednisolone)
پردنیزون (prednisone)
دکسامتازون (dexamethasone) - دکستران (dextran) یا سایر حجیم کننده های پلاسما تجویز شود تا جریان خون ستون فقرات افزایش یافته و اکسیژن رسانی بهبود یابد. این تجویز در پرستاری از بیمار قطع نخاع تجویز مناسبی خواهد بود.
- در صورت وجود اندیکاسیون، تهویه کمکی و مکانیکی فراهم شود.
- آنتاگونیست های گیرنده H2 برای محافظت معده از زخم استرسی تجویز شود:
سایمتدین (cimetidine)
رانیتیدین (ranitidine)
فاموتیدین (famotidine)
نیزاتیدین (nizatidine) - تجویز داروهای محافظت مخاط گوارشی برای پوشش لایه داخلی معده:
سوکرال فیت (sucralfate) - قرار دادن بیمار در تخت چرخشی برای سهولت تغییر وضعیت او و همچنین پیشگیری از زخم های فشاری
البته با توجه به نوع عوارض، موارد تشخیص، ارزیابی و همچنین اقدامات جهت درمان متفاوت خواهند بود.
اقداماتی جهت مراقبت پرستاری در آسیب نخاعی
- بررسی وضعیت تنفسی : بررسی ریت، تلاش تنفسی، استفاده از عضلات فرعی، سیانوز، اختلال وضعیت مغزی، نتایج پالس اکسیمتری
- بررسی وضعیت مغزی و روانی : تغییر حواس، دما، لمس، حس وضعیت، مقایسه راست و چپ
- بررسی بیمار از نظر شوک نخاعی (spinal shock): فلج شل (Flaccid paralysis)، از دست دادن رفلکس های پایین تر از سطح آسیب، افت فشار خون، برادیکاردی، احتمال فلج روده
- بررسی فشار خون و نبض : تغییر ریت قلب، افت فشار خون یا افزایش فشار خون
- بررسی پوست : هر گونه علامت و نشانه (قرمزی) یا گسیختگی پوست
- بررسی شکم : گوش دادن به صداهای روده
- آموزش موارد زیر به بیمار:
اهمیت فعالیت منظم روده و مثانه برای پیشگیری از دیس رفلکسی آناتومیک در اثر اتساع آنها، سردرد شدید، افت فشار خون، برادیکاردی، برافروختگی، احتقان بینی، تعریف، تهوع
استفاده از اسپیرومتر تشویقی
نیاز به چرخاندن و تغییر وضعت بیمار برای کاهش فشار و زخم بستر
بررسی ورودی و خروجی مایعات و تغذیه بیمار
آماده سازی راهی برای انتقال بیمار از تخت به ویلچر
مراقبت از موضع درج پین های وسیله کشش ستون فقرات
نیاز به مراقبت در منزل، سهولت مراقبت، تجهیزات مورد نیاز - مراقبت پرستاری در آسیب نخاعی با آموزش حرفه ای
پرستاری از بیمار قطع نخاع در هنگام خواب
۱- پیش از خواب می بایست نیازهای اولیه بیمار نظیر گرسنگی، تشنگی و دفع را برآورده شود.
۲- پرستار می بایست ترس و اضطراب بیمار را کاهش دهد.
۳- حدالامکان صداها و فعالیت های اضافی را به حداقل رساند تا بیمار در آرامش و سکوت به خواب رود.
۴- در صورت امکان به بیمار اجازه داده شود عادات خواب خود را به اجرا در آورد.
۵- پیش از خواب از نوشیدنی های گرم استفاده شود.(مگر منع مصرف از سوی پزشک داشته باشد.)
۶- پیش از خواب از روش های آرامش بخش استفاده شود. (مانند ماساژ، موزیک ملایم و هدایت بیمار به سمت افکار مثبت)
۷- بیمار از خواب طولانی مدت در روز خودداری کند تا شب راحت تر بخوابد.
۸- از نوشیدن و مصرف مواد غذایی کافئین دار نظیر شکلات، چای، قهوه و نوشابه قبل از خواب اجتناب کند.
به طور کلی
پرستاری از بیمار قطع نخاع می بایست با حمایت عاطفی و کمک های خاص خود از طریق آرامش روانی، حمایت اجتماعی، راهنمایی های توان بخشی موثر و آموزش بهداشت مفصل یا مکان آسیب دیده، به منظور از بین بردن بار سنگین مراقبت از آن ها آماده شوند.
علاوه بر این، اگر یک محیط مثبت برای درمان و مراقبت طولانی به منظور محدود کردن توسعه رفتارهای مقابله منفی انتشار یابد، باعث می شود تا سلامت بیماران و همچنین خانواده آن ها بهبود یابد.
پرستاران فراموش نکنند:
تكرار، تمرين و نمايش به بيمار كمك مي كند تا در انجام مراقبت هاي شخصي خود به حداكثر استقلال برسد. نقش پرستار فراهم آوردن يك محيط يادگیری مناسب است تا تمرکز بیمار به حداکثر برسد.
پرستار مي تواند با زمان بندی دقیق براي كار روي فعاليت ها، بيمار را به تمركز ذهن تشويق كند. موارد مربوط به تحمل و استقامت بيمار كه مي تواند بر ايمني وي اثر گذارد را شناسايي كرده و به بيماران آسیب نخاعی راهنمايي های لازم را ارائه دهد.
این بیماران به ابزارهای کمکی جهت سپری زندگی روزمره نیاز دارند.
استفاده كردن از يك وسيله كمكي (ابزار خودياري) مي تواند مفيد واقع شود.
انواع وسایل کمکی جهت بیماران آسیب نخاعی
انواع وسيله هاي كمكي در دسترس هستند و ممكن است پرستار يا خانواده بیمار وسايلي را برای ایشان تهيه کنند.
اين وسايل شامل :
اتصال دسته هايي بر روي مسواك، تيغ ريش تراشي.
دسته بلند يا خميده بر روي آينه و يا پاشنه كش
كاسه توالت هاي بلند، صندلي ويژه براي دوش گرفتن، چوب زيربغل، لاستيك هاي مكنده براي نگه داشتن وسايل خود مراقبتي
مي باشد.
تزریقات در منزل
جهت استفاده از خدمات تزریقات در منزل می توانید با مراجعه سامانه الو تزریقات براحتی و کاملا آنلاین از این خدمات بهره ببرید.
خدمات پرستاری
خدمات پرستاری هیراد جهت رفاه حال همشهریان تهرانی خود دارای سه شعبه در شمال، غرب و شرق تهران می باشد. از این رو مشکلات مربوط به رفت و آمد، صرف در زمان و هزینه و بسیاری از مشکلات دیگر را تسهیل بخشیده است.
همچنین علاوه بر ارائه خدمات از قبیل مشاوره و پرستاری از بیمار قطع نخاع اعزام پرستار به منزل و تحهیزات پزشکی مراقبتی مرتبط را نیز در اختیار افراد قرار می دهد.
جهت اطلاعات بیشتر می توانید از طریق تماس تلفنی و یا دانلود اپلیکیشن خدمات پرستاری هیراد از برنامه ای بازار و یا مایکت اقدام نماید.
